Bonussen onder druk

Een op de drie Nederlandse organisaties verwacht dit jaar de bonussen te versoberen. Hoe en in welke mate dit gebeurt, verschilt sterk per marktsector. De commerciële dienstverleners verwachten als gevolg van lagere bedrijfsresultaten minder bonus uit te keren, terwijl overheidsorganisaties juist de regeling zelf gaan aanpakken.
Dat blijkt uit een peiling van het Nationaal Beloningsonderzoek in opdracht van HR-adviesbureau Human Capital Group. Hierin werd ruim zestig middelgrote organisaties, die circa 17.000 medewerkers vertegenwoordigen, gevraagd naar de toekomstbestendigheid van het bonusbeleid. Een derde van de ondervraagden ziet een versobering van bonussen als onontkoombaar.
Van de commerciële dienstverleners verwacht bijna de helft (47%) verlaging van de bonussen. Vrijwel unaniem wijzen de ondernemingen de crisis en lagere bedrijfsresultaten als oorzaak aan. “Logisch” vindt Ernst-Jan Bergman, beloningsspecialist van Human Capital Group, “want deze bonusregelingen ademen mee met de beweging in de markt. Als de markt tegenvalt, is ook de bonus lager”. Structurele en inhoudelijke veranderingen in het bonusbeleid worden echter nauwelijks door de commerciële dienstverleners genoemd. “Je zou verwachten dat bedrijven, gezien de felle bonusdiscussie, het bonusbeleid inhoudelijk aanpassen zodat we in betere tijden niet opnieuw met exorbitante bonussen te maken krijgen. Zij zouden zich meer moeten richten op lange termijn doelstellingen en de nadruk leggen op collectieve in plaats van individuele doelstellingen. Hiermee voorkom je dat werknemers onnodige risico’s nemen om een hoge bonus op te strijken, want dat loont niet meer. Men roept wel dat verandering nodig is, maar in de praktijk zien we daar niet veel van terug”.
In de non-profit- en overheidssector lijkt dit wel het geval. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat 40% van deze organisaties juist wel het bonusbeleid aanpakt, door de maximale bonusbedragen te verlagen of door de bonus zelfs af te schaffen. Enerzijds omdat deze organisaties niet geloven in prestatieverbetering door bonussen, anderzijds omdat wetgeving versobering afdwingt.
Organisaties in de industrie, handel en transport geven aan vast te willen houden aan de bonusregeling. Ruim 86% vindt dat versobering van het bonusbeleid onverstandig is. Deze sector is volgens Bergman wat ‘buiten schot’ gebleven in de bonusdiscussie. “Deze ondernemingen zien de koppeling tussen beloning en prestaties nog altijd als een belangrijk motivatie- en sturingsmiddel. Ook wordt de bonus als een belangrijke inkomenscomponent gezien om medewerkers aan te trekken en te behouden”. Of dit op lange termijn houdbaar is, dat is de vraag. “Je ziet dat de nieuwe generatie medewerkers minder gevoelig is voor prikkels van alleen materiële beloning. Juist een bij de persoon passend totaalpakket van materiële en immateriële beloning is stimulerend. Componenten als eigen regelruimte, carrièremogelijkheden en de ‘fun-factor’ zijn hierbij belangrijker dan ooit”.
Het adviesbureau benadrukt dat nader onderzoek naar de ontwikkeling van het bonusbeleid in Nederland van belang blijft. Deze week gaat voor de 17e keer het jaarlijkse Nationaal Beloningsonderzoek van start, waarin onder meer de bonusontwikkeling een thema is. Dit onderzoek staat kosteloos open voor elke organisatie in Nederland en onderzoekt de nationale beloningsontwikkelingen en –trends. Deelnemende organisaties krijgen naast het onderzoeksrapport tevens een benchmark van het eigen beloningsbeleid, waarmee men de juistheid en marktconformiteit kan vaststellen. Het onderzoek loopt tot eind mei.