Erfbelasting onder vuur: tegenvaller van ruim 1 miljard dreigt

Uit een recente uitspraak van Rechtbank Breda d.d. 13 juli 2012 blijkt dat er in veel gevallen teveel erfbelasting wordt betaald. De Rechtbank heeft in een proefprocedure geoordeeld dat er bij de heffing van erfbelasting wordt gediscrimineerd. Deze discriminatie bestaat uit het onderscheidt dat in de belastingwet wordt gemaakt tussen ondernemings- en privévermogen. Indien de uitspraak in hoger beroep stand houdt dreigt een forse tegenvaller voor de staatskas.
Over een erfenis is op grond van de Successiewet 1956 erfbelasting verschuldigd. Deze wet bevat sinds 1998 bijzondere faciliteiten voor de verkrijging van ondernemingsvermogen. De wetgever wilde daarmee bedrijfsoverdrachten eenvoudiger maken. In de loop der tijd zijn de faciliteiten voor bedrijfsopvolging steeds verder uitgebreid. Op dit moment zijn de faciliteiten zo ruim dat onder voorwaarden het verkregen ondernemingsvermogen volledig wordt vrijgesteld. Er hoeft door de voortzettende ondernemer dan geen erfbelasting te worden betaald.
Iemand die privévermogen erf betaalt over de volledige verkrijging belasting. Mijnsbergen, in het dagelijks leven belastingadviseur/vennoot bij Rijkse & Zwemer Accountants en eigenaar van CollectiefBezwaar: "Dit riep de vraag op of er sprake is van verboden discriminatie van privévermogen. Ondernemers genieten zeer hoge vrijstellingen. Zelfs als het betalen van de erfbelasting geen enkel probleem vormt. De wetgever heeft daarnaast nooit duidelijk kunnen maken dat de vrijstellingen noodzakelijk zijn voor een succesvolle bedrijfsoverdracht. Kortom: de huidige faciliteiten zijn ruimer dan strikt noodzakelijk". Ook Rechtbank Breda kwam tot deze conclusie in een door Mijnsbergen namens zijn cliënt aangespannen procedure. De Rechtbank kende de faciliteiten ook toe aan iemand die privévermogen erfde. Daarmee wordt de ongelijkheid opgeheven.
Mijnsbergen vervolgt: "De verwachting is dat iedereen bezwaar gaat maken tegen aanslagen erfbelasting. De uitspraak van Rechtbank Breda lijkt zich ook uit te strekken tot schenkingen waarover schenkbelasting is verschuldigd. Daartegen kan ook bezwaar worden aangetekend. De schenk- en erfbelasting leveren de schatkist jaarlijks ruim 1,6 miljard op. Indien de uitspraak van Rechtbank Breda in hoger beroep stand houdt zal deze belastingopbrengst fors afnemen omdat iedereen de hoge vrijstellingen kan claimen. Een aanpassing van de wetgeving lijkt dan onvermijdelijk".
De uitspraak van Rechtbank Breda roept ook vragen op. Zo is het de vraag of de wetgever aan een vrijstelling van privévermogen nadere voorwaarden kan stellen. De wetgever zou als voorwaarde kunnen stellen dat het privévermogen gedurende een periode van vijf jaar niet mag worden verkocht. Deze voorwaarde geldt immers ook voor ondernemers. "Dit kan een nieuw dilemma met zich meebrengen", aldus Mijnsbergen. "Als iemand een woning erft dan zou de verkoop hiervan binnen vijf jaar een gunstige afloop van het bezwaar kunnen doorkruisen". Een andere vraag betreft de reikwijdte van de uitspraak. In de uitspraak van Rechtbank Breda bestond de nalatenschap voornamelijk uit onroerende zaken. Mijnsbergen licht toe: "Deze bezittingen zijn niet eenvoudig te gelde te maken. Daarom is het de vraag of ook een vrijstelling geclaimd kan worden indien de erfenis enkel bestaat uit spaartegoeden en/of effecten. Omdat de uitspraak van de Rechtbank ruim is geformuleerd lijkt bezwaar maken altijd verstandig. De inspecteur zal het bezwaar aanhouden totdat de Hoge Raad uitspraak heeft gedaan in het geschil dat nu voorlag bij de Rechtbank Breda. Zolang de Hoge Raad nog niet aan zet is zullen we niet weten of iedereen de vrijstellingen kan claimen".
CollectiefBezwaar wil de toegang tot informatie over proefprocedures in belastingzaken bevorderen. Door middel van samenwerking moeten intermediairs zoals accountants, belastingadviseurs en notarissen eerder kunnen beschikken over informatie van belangwekkende proefprocedures zodat iedereen tijdig bezwaar kan maken. Mijnsbergen: "De uitspraak van Rechtbank Breda is hiervan een goed voorbeeld. Deze uitspraak is nog niet gepubliceerd door de Rechtbank maar de informatie is wel al beschikbaar via de website www.collectiefbezwaar.nl. In het ideale plaatje wordt een proefprocedure al aangekondigd zodra iemand voor het eerst bezwaar aantekent". Daarnaast wil CollectiefBezwaar het voor particulieren en ondernemers eenvoudiger maken om te procederen doordat de kosten van een belastingprocedure kunnen worden terugverdiend. Dit laatste gebeurt door de procedure aan te melden bij CollectiefBezwaar.