Ongelijkheid ontspoort; aantal miljardairs verdubbeld sinds crisis

Decennia van strijd tegen armoede dreigen teniet gedaan te worden door de groeiende, extreme ongelijkheid in de wereld. Daarvoor waarschuwt Oxfam Novib bij de publicatie van een nieuw rapport over de ontwrichtende gevolgen van die ongelijkheid. Terwijl sinds de financiële crisis het aantal miljardairs in de wereld verdubbelde, stierven ruim 1 miljoen vrouwen tijdens de geboorte van hun kind, door gebrek aan de meest basale gezondheidszorg.

Het rapport 'Even it Up: Time to End Extreme Inequality' gaat onder meer in op de abjecte tegenstelling tussen extreme rijkdom, tegenover honderden miljoenen mensen die in diepe armoede leven, zonder gezondheidszorg en onderwijs. De 85 rijkste mensen, die samen evenveel bezitten als de armste helft van de wereldbevolking, zagen in het afgelopen jaar hun rijkdom groeien met 244 miljard dollar; elke minuut een half miljoen dollar.

Beroemdheden als Kofi Annan, Mandela's weduwe Graça Machel en de econoom Joseph Stiglitz ondersteunen het rapport van Oxfam Novib. De publicatie van het rapport luidt een wereldwijde Oxfam-campagne in tegen extreme ongelijkheid. Oxfam wil daarmee wereldleiders oproepen de retoriek over armoede om te zetten in daden en te zorgen dat de armsten recht wordt gedaan. Zo zou belastingontwijking door multinationals en door de rijkste mensen ter wereld moeten worden uitgebannen. Arme landen missen daardoor miljarden aan inkomsten, die zij dringend nodig hebben voor zorg, onderwijs en ontwikkeling van hun land.

'We moeten ons niet meer voor de gek laten houden door de achterhaalde doctrine dat ongelijkheid goed is voor economische groei,' zegt Farah Karimi, algemeen directeur van Oxfam Novib. 'Extreme ongelijkheid blokkeert vooruitgang, voedt de instabiliteit in de wereld en het corrumpeert de politiek.'

Wereldwijd noemden leiders dit jaar de extreme ongelijkheid de 'uitdaging van onze tijd'. Van president Obama, tot de paus, maar ook leidende economische instellingen als het IMF en World Economic Forum. Niet handelen is volgens hen zeer schadelijk, zowel vanuit economisch als sociaal oogpunt.

'Het steeds verder toenemen van mensonterende armoede, tegenover absurde rijkdom, is geen natuurlijk gegeven,'zegt Karimi. 'Het is het gevolg van een ontsporend systeem. De regels werken in het voordeel van grote machtige bedrijven en een rijke elite, die steeds meer rijkdom en macht in handen krijgen, ten koste van steeds meer mensen die in armoede leven. Het is tijd om regels te maken die voor iedereen werken, en niet alleen voor deze kleine elite.'

'Niet ingrijpen is geen optie meer. Genoeg is genoeg. Niet omdat we mensen met geld hun auto, villa of jacht niet gunnen, maar omdat het onacceptabel is dat zoveel mensen nog geen kruimel van de welvaartstaart krijgen.'

Ter illustratie: Een minimale heffing van slechts 1,5 procent op het vermogen van miljardairs zou jaarlijks al voldoende opbrengen om alle kinderen naar school te laten gaan en basis gezondheidszorg in alle arme landen mogelijk te maken.
Oxfam Novib beschrijft in het rapport de mechanismes waardoor de ongelijkheid steeds verder oploopt. Ook laat het zien dat dit uiteindelijk schadelijk is voor iedereen. Het belemmert economische groei en de machtsconcentratie die ermee gepaard gaat verstoort democratische besluitvorming. Economische verschillen tussen mannen en vrouwen groeien en de voedingsbodem voor maatschappelijke spanningen, criminaliteit en gewelddadige conflicten groeit wereldwijd.

Tenslotte doet Oxfam Novib aanbevelingen om de ongelijkheid terug te dringen. Naast een eerlijke afdracht van belastingen door multinationals en rijke individuen, zijn ook publieke investeringen in gezondheidszorg en onderwijs zeer effectief om gelijke kansen te bevorderen. Verder moeten de economische rechten van vrouwen versterkt worden, bijvoorbeeld gelijke rechten voor landbezit en gelijke lonen.