Ook financiële wereld is driedimensionaal

De drie dimensies hoogte, breedte en diepte zijn ook in de financiële wereld terug te vinden, bijvoorbeeld als het gaat om de olieprijs. In zijn proefschrift ‘Dimensies uitgezocht: Grondstofcurven en de liquiditeit van aandelen’ gaat econometrist Dennis Karstanje in op deze driedimensionaliteit. Volgens hem kan onderkenning van die drie dimensies leiden tot extra rendement, lagere risico’s en meer inzicht. Karstanje verdedigt zijn proefschrift donderdag 26 maart 2015 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

We zijn gewend aan een driedimensionale wereld met de dimensies hoogte, breedte en diepte. Maar deze dimensies zijn ook te vinden in de financiële wereld, stelt Karstanje in zijn proefschrift. Volgens hem is de parallel tussen de veel gebruikte tastbare dimensies en de financiële wereld het best te illustreren aan de hand van de olieprijs.

De ‘hoogte’ van de olieprijs verandert door de tijd heen. In een grafiek wordt de prijs vaak op de verticale as weergegeven, wat opnieuw verwijst naar de hoogte dimensie. Er is echter niet één unieke olieprijs, maar meerdere prijzen omdat olie op verschillende plekken in de wereld wordt verhandeld. Dit is vergelijkbaar met de ‘breedte’ dimensie. Tenslotte wordt olie meestal verhandeld met behulp van termijncontracten (‘futures’). Een termijncontract is een financieel contract tussen twee partijen die afspreken om op een bepaald tijdstip een bepaalde hoeveelheid olie te verhandelen tegen een vooraf bepaalde prijs. De verschillende tijdstippen vormen een derde dimensie die goed te vergelijken is met ‘diepte’.

Maar waarom is onderkenning van deze drie dimensies in de financiële wereld nu van belang? Ten eerste: extra rendement en lagere risico’s. Karstanje onderzocht het gebruik van ‘momentum strategieën’ bij het investeren in grondstoffen. Hierbij worden grondstoftermijncontracten gekocht die de afgelopen maanden in prijs gestegen zijn, omdat verwacht wordt dat deze prijsstijging zich nog verder doorzet. Vaak wordt deze strategie toegepast op alleen het eerst aflopende termijncontract. Maar het meenemen van de ‘diepte’ dimensie, oftewel ook termijncontracten met langere looptijden, kan leiden tot extra rendement en een lager risico.

Daarnaast leidt beter begrip van de drie dimensies tot meer inzicht, in het geval van dit proefschrift in de grondstofmarkten. Door informatie uit de drie dimensies samen te voegen onderzocht Karstanje de samenhang en dynamiek tussen de drijvende factoren achter grondstofcurven. Dan blijkt dat de individuele curven worden gedreven door gemeenschappelijke componenten, die vooral sectorspecifiek zijn. Zo hebben energie gerelateerde grondstoffen als olie en gas gemeenschappelijke drijfveren, maar zijn deze anders dan de drijvende kracht achter agrarische grondstoffen.
Ook zijn deze gemeenschappelijk componenten belangrijker geworden over de tijd. Dat betekent dat grondstofmarkten overal ter wereld meer verbonden zijn dan tien jaar geleden.