AFM: Verandering moet meer uit financiële sector zelf komen om vertrouwen te herstellen

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) ziet in meer maatschappelijke bewustwording en transparantie van de financiële sector noodzakelijke voorwaarden om het vertrouwen te herstellen. Onder druk van de samenleving, politiek en toezichthouder hebben financiële ondernemingen vooruitgang geboekt in het centraal stellen van openheid, eerlijke communicatie en het belang van de klant. Voor een gerechtvaardigd vertrouwen is echter nodig dat de samenleving ervaart dat de sector uit eigen overtuiging en beweging de klant blijvend centraal wil stellen. Juist in deze ongekende situatie door de aanhoudende lage rente zijn waarderingen weliswaar gestegen, maar de risico’s niet plots verdwenen. Er ligt een blijvende verantwoordelijkheid bij de sector om zich proactief richting haar klanten op te stellen.

Dat zei Merel van Vroonhoven, voorzitter van de AFM, bij de presentatie van het jaarverslag over 2014. “De sector zit midden in een enorm veranderingsproces en moet alle zeilen bijzetten om te voldoen aan alle nieuwe wet- en regelgeving en in te springen op technologische ontwikkelingen en de economische omstandigheden. Ze heeft op bepaalde terreinen duidelijk vooruitgang geboekt en verbeteringen doorgevoerd. Maar we zien ook dat ondernemingen worstelen met de structuren uit het verleden en het aanpassen van de eigen cultuur en het gedrag. Daarnaast zien we ook dat er sinds afgelopen jaar nieuwe risico’s en ontwikkelingen bij zijn gekomen.”

Veel van de veranderingen en verbeteringen zijn in gang gezet onder de druk van buitenaf. “De sector zal stappen moeten blijven zetten om de samenleving en politiek mee te nemen. Dat vraagt om overtuigingskracht die de juiste intenties zichtbaar maakt. De noodzakelijke aanpassing komt nog te weinig uit de sector zelf.”

Het woekerpolisdossier, waar verzekeraars pas na stevig aandringen in actie zijn gekomen, en het recente AFM-onderzoek naar rentederivaten laten zien dat de intrinsieke motivatie om duurzaam te veranderen nog onvoldoende verankerd is bij financiële instellingen. Ook de teleurstellende resultaten van onderzoeken naar de kwaliteit van accountantscontroles en de recente commotie over beloningen wijzen op weinig affiniteit met de gevoelens in de samenleving.

Van Vroonhoven: “Wij zijn ervan overtuigd dat het gerechtvaardigd vertrouwen pas terug komt als de samenleving ziet, voelt en ervaart dat de sector echt in het belang van de klant wil handelen. Mijn oproep aan de sector is dus: wordt wakker en luister naar de geluiden in de samenleving. Wees je bewust van je maatschappelijke rol. Ga nog meer in gesprek met je klanten en zet de deuren open voor kritische geluiden. Want de samenleving accepteert het eenvoudig niet als ondernemingen terugvallen in pre-crisis gedrag.”

De AFM ziet op dit moment dat alle prikkels aanwezig zijn om meer risico’s te nemen. Door de lage rente nemen professionele partijen meer risico om hun gewenste rendement te halen. Consumenten doen dat mogelijk ook. De ongekende omstandigheden in het financieel stelsel stellen de professional en de consument voor nieuwe vragen, onder meer of de genomen risico’s inzichtelijk en acceptabel zijn voor de belegger, consument of pensioengerechtigde.

Ook dit onderstreept de noodzaak dat de sector de banden met haar stakeholders versterkt, zich naar het midden van de samenleving beweegt en niet aan de rand blijft staan. Daarnaast is er veel werk nodig om consumenten in deze bijzondere tijden goed te ondersteunen.

Van Vroonhoven: “Het is nodig dat ondernemingen het vertrouwen terugwinnen, juist in deze tijden met nieuwe risico’s. Leg klanten uit wat de risico’s van een product zijn en benoem daarbij ook de negatieve scenario’s. Maak producten eenvoudiger; laat zien hoe je presteert. Investeer in innovatieve technologische tools die consumenten helpen bij het maken van keuzes. Hoewel de primaire verantwoordelijkheid bij de sector ligt, heeft de consument zelf natuurlijk ook een verantwoordelijkheid. Kom in actie, verdiep je, laat tegengeluid horen houd daarmee banken, verzekeraars en adviseurs scherp. ”