AFM: aanbieders en adviseurs leven provisieverbod goed na

Banken, verzekeraars en zelfstandig adviseurs/bemiddelaars leven het provisieverbod over het algemeen goed na. Dat concludeert de Autoriteit Financiële Markten (AFM) in het rapport dat op 9 juli 2015 is gepubliceerd over een onderzoek naar de naleving van het provisieverbod.

De AFM constateert dat banken en verzekeraars geen ‘klassieke’ provisie meer uitkeren aan zelfstandig adviseurs voor complexe en impactvolle producten. Ook blijkt dat een overgrote meerderheid van de zelfstandig adviseurs geen afspraken met aanbieders heeft die een groot risico op sturing met zich meebrengen.

Sinds 1 januari 2013 geldt er een provisieverbod voor complexe en impactvolle producten, zoals hypotheken, overlijdensrisicoverzekeringen, woonlastenverzekeringen en uitvaartverzekeringen. Consumenten betalen sindsdien hun adviseur rechtstreeks voor advies over en/of bemiddeling in deze producten. Om te onderzoeken of het provisieverbod in het intermediaire kanaal goed wordt nageleefd, heeft de AFM een aselecte steekproef getrokken. Deze steekproef bestaat uit 53 (middel)grote adviseurs, 9 aanbieders en 4 serviceproviders.

Het provisieverbod financiële dienstverlening wordt in opdracht van het ministerie van Financiën in 2017 geëvalueerd. In dit onderzoek is specifiek gekeken naar de naleving van het provisieverbod.

De AFM heeft slechts bij enkele partijen afspraken en betaalstromen gezien die een groot risico in zich hebben dat de zelfstandig adviseur zich niet volledig op het belang van de klant kan richten. Deze afspraken gaan onder meer over beheerwerkzaamheden voor tweede-pijlerpensioenportefeuilles en betalingen van aanbieders aan softwareleveranciers om hun financiële producten op te laten nemen in advies- en/of vergelijkingstools.

Deze afspraken zijn onder het provisieverbod niet meer toegestaan. Daarnaast heeft de AFM betalingen van aanbieders gezien aan zusterorganisaties van zelfstandig adviseurs voor bijvoorbeeld marktonderzoek. Zelfstandig adviseurs en aanbieders moeten waarborgen inbouwen om belangenconflicten die deze betalingen met zich mee kunnen brengen zoveel mogelijk te voorkomen of te verkleinen.

De AFM verwacht van marktpartijen dat zij zelf nagaan of afspraken in lijn zijn met het provisieverbod. Marktpartijen kunnen hierbij gebruik maken van de uitgangspunten die de AFM op haar website heeft gepubliceerd. De AFM blijft de naleving van het verbod nauwlettend volgen en treft passende maatregelen bij overtreding .

Voor de invoering van het provisieverbod werden adviseurs betaald door aanbieders wanneer zij hun producten verkochten. Dit was een prikkel tot ‘productgedreven’ verkoop. Nu de klant betaalt, zijn zelfstandig adviseurs/bemiddelaars in principe vrij om zich volledig te richten op het belang van hun klanten.

Michiel Denkers, hoofd toezicht bij de AFM: “Het provisieverbod is een cruciale randvoorwaarde om mogelijk te maken dat zelfstandig adviseurs het belang van de klant meer centraal stellen. Voordat we toekomen aan een bredere evaluatie van de effecten van het provisieverbod, is het van belang om vast te stellen of het provisieverbod goed wordt nageleefd. Het is positief om te zien dat de naleving over het algemeen in orde is. Zeker als je bedenkt dat de invoering van het provisieverbod veel van het aanpassingsvermogen van partijen heeft gevraagd.”