Zelfstandig adviseur blijft belangrijkste kanaal voor hypotheekadvies

Zes van de tien consumenten die eind 2015 een hypotheek sloten, doen dit via een adviseur. Een derde sluit de hypotheek rechtstreeks via de bank. De marktaandelen van adviseurs en het directe kanaal zijn vergelijkbaar met 2013, toen het provisieverbod voor onder meer hypotheekadvies werd ingevoerd. Dat blijkt uit het recente consumentenonderzoek voor de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Marktonderzoeksbureau GfK heeft de AFM Consumentenmonitor uitgevoerd onder 457 consumenten die in de tweede helft van 2015 een hypotheek (over)sloten. De AFM gebruikt consumentenonderzoek om te weten wat er bij hen speelt op de hypotheekmarkt en past de uitkomsten toe om toezicht te houden.

Van de hypotheeksluiters die de hypotheek via het intermediair sluit, doet bijna vier op de tien dat via een zelfstandig adviseur en één op de vijf gebruikt een hypotheekketen. Daarmee stopt de geleidelijke stijging van marktaandeel voor hypotheekadvies via het directe bankkanaal van de afgelopen jaren (zie grafiek). Minder dan 2% sluit helemaal zonder advies (execution only) een hypotheek.

Van de hypotheeksluiters via intermediair, betaalt 59% een vast bedrag voor het advies. De jaarlijkse uitvraag van de AFM onder adviseurs en bemiddelaars laat zien dat tegen de 70% een vast bedrag hanteert, een kwart zowel een uurtarief als vast bedrag hanteert en de rest alleen een uurtarief.

Een kwart van deze hypotheeksluiters weet niet hoe zijn adviseur wordt betaald of denkt dat het via provisie is of gratis. Dat is vergelijkbaar met de meting van najaar 2013. Vanaf 1 januari 2013 geldt een provisieverbod voor complexe financiële producten, waaronder hypotheken. De klant betaalt direct voor het advies en er zijn geen provisiebetalingen van aanbieder naar adviseur. Uit onderzoek van de AFM in juli 2015 bleek dat aanbieders en adviseurs het provisieverbod goed naleven.

Gemiddeld zeggen consumenten bijna €1.900 betaald te hebben voor hun hypotheekadvies, een paar honderd euro meer dan in eerdere metingen. Vier op de tien hypotheeksluiters weet niet exact het bedrag dat ze hebben betaald voor het advies.

Uit de Marktmonitor, de jaarlijkse uitvraag door de AFM onder adviseurs en bemiddelaars, volgt een gemiddeld tarief van tegen de €2.100 voor een hypotheekadvies. In de afgelopen jaren naderen beide bedragen elkaar steeds meer. Het is aan consumenten zelf om te bepalen of ze de advieskosten voor de dienstverlening redelijk vinden. Adviseurs moeten hun klanten wel duidelijk maken hoe ze beloond worden en welke diensten ze daarvoor wel en niet leveren.

Bijna de helft van alle hypotheeksluiters brengt zelf spaargeld in om tot een lager hypotheekbedrag te komen, voor starters is dit 55%. In 2010 gebruikte nog minder dan een kwart eigen geld om de hypotheek te verlagen. Het is positief dat steeds meer hypotheeksluiters eigen geld inbrengen om tot een lagere hypotheekschuld te komen.

De maximale toegestane verhouding tussen hypotheek en woningwaarde, de loan-to-value waarde (LTV), was 103% in 2015 en gaat naar 100% in 2018. Bij een maximale hypotheek kunnen consumenten niet alle aanvullende kosten (overdrachtsbelasting of notariskosten) helemaal meefinancieren. Gemiddeld financieren mensen die spaargeld inbrengen zelf ongeveer 13% van de aankoopwaarde van het huis.