Effectenportefeuille van Nederlandse banken sterk afgenomen

In 2015 is de omvang van de effectenportefeuille van de in Nederland gevestigde banken met 16 procent afgenomen. Eind 2015 was de marktwaarde van de totale portefeuille, die de banken voor eigen rekening en risico aanhouden, gedaald tot 344 miljard euro, ten opzichte van 410 miljard eind 2014.

De effectenportefeuille bedroeg eind 2015 13,8 procent van het balanstotaal van de in Nederland gevestigde banken (circa 2500 miljard). Eind 2014 nam de effectenportefeuille nog 16,7 procent van het balanstotaal in beslag. Effectenportefeuilles bestaan uit drie typen effecten: kapitaalmarktpapier (langlopend schuldpapier), geldmarktpapier (kortlopend schuldpapier) en aandelen (waaronder participatiebewijzen in beleggings- en geldmarktfondsen). Alle drie de typen laten in 2015 een daling zien, waarbij de afname in de aandelen- en geldmarktpapierportefeuille het grootst is.

Eind 2015 was de marktwaarde van de kapitaalmarktpapierportefeuille 332 miljard (389 miljard eind 2014), van geldmarktpapier 7,8 miljard (14 miljard eind 2014) en van aandelen 4,2 miljard euro (6,5 miljard eind 2014). Kapitaalmarktpapier maakte eind 2015 97 procent uit van de totale effectenportefeuille van de in Nederland gevestigde banken. Het totale bedrag aan kapitaalmarktpapier is sinds eind 2014 met 14,8 procent afgenomen. Deze afname is voornamelijk te verklaren door de nettoverkoop van kapitaalmarktpapier (de verkoop minus de aanschaf van kapitaalmarktpapier in een bepaalde periode): in 2015 is er voor EUR 15,3 miljard netto verkocht.

Eind 2015 bestond 40 procent van de totale kapitaalmarktportefeuille uit staatsobligaties (133 miljard), waarvan 43,8 miljard is uitgegeven door de Nederlandse overheid. In 2015 is voor 25,6 miljard aan Nederlandse publieke schuld (staatsobligaties) gekocht onder het opkoopprogramma van het Eurosysteem, waarvan ruim 90 procent is gekocht door De Nederlandsche Bank. Het effect van het opkoopprogramma is echter slechts marginaal terug te zien in de bankbalansen van de in Nederland gevestigde banken; de hoeveelheid Nederlandse staatsobligaties blijft namelijk vrijwel ongewijzigd.

In de effectenportefeuille van de in Nederland gevestigde banken is de omvang van het geldmarktpapier in 2015 het sterkst afgenomen. De daling is grotendeels te verklaren door de nettoverkoop: de banken verkochten voor 17,2 miljard euro aan geldmarktpapier in 2015. De prijs- en wisselkoersveranderingen van geldmarktpapier zijn in 2015 echter positief (tezamen 347 miljoen) en hebben de omvang van de portefeuille juist licht doen toenemen. Een opmerkelijke ontwikkeling in de Nederlandse markt voor geldmarktpapier is dat Nederlandse instellingen in 2015 minder geldmarktpapier hebben geëmitteerd dan in voorgaande jaren. Er waren vooral weinig uitgiftes in vreemde valuta’s.