Begunstigde controleren bij overboekingen

Bij een overboeking via internetbankieren wordt af en toe een verkeerd rekeningnummer voor de begunstigde ingevoerd, waardoor de betaling terechtkomt bij iemand anders dan de bedoeling is. Op grond van Europese richtlijnen kijken banken in heel Europa bij een betaalopdracht uitsluitend naar het rekeningnummer van de begunstigde en niet naar de naam die de opdrachtgever ook moet invullen. Het rekeningnummer is de unieke adressering op grond waarvan alle betrokken banken de betaalopdracht binnen één werkdag volledig moeten afhandelen, in heel Europa. De naam van de begunstigde moet alleen worden ingevoerd voor administratieve doeleinden. Daarmee kan bijvoorbeeld een betaling achteraf in internetbankieren worden teruggevonden.

Eind 2015 hebben de Nederlandse banken in overleg met de Consumentenbond afgesproken dat ze gedurende 2016 in kaart brengen hoevaak verkeerde overboekingen voorkomen en wat daarvan de diverse oorzaken zijn. Op grond van de uitkomsten van dat onderzoek kunnen de banken dan vaststellen of er aanvullende maatregelen nodig zijn en welke maatregelen dat zouden kunnen zijn.

Bij internetbankieren is in Nederland nooit gecontroleerd op de naam van de begunstigde, behalve bij overboekingen binnen de voormalige Postbank, tussen twee Postbank-rekeninghouders. Dat was nodig omdat de Postbank afwijkende, korte rekeningnummers hanteerde waarin tikfouten niet konden worden herkend. Alle andere banken gebruikten langere rekeningnummers met een ingebouwd controlemechanisme dat vrijwel alle tikfouten uitsloot.

Bij de invoering van SEPA in 2014, de Single Euro Payments Area of uniforme euro-betaalmarkt, zijn alle rekeningnummers in Europa vervangen door IBAN-rekeningnummers. Iedere IBAN bevat twee controlecijfers waarmee tikfouten in het rekeningnummer nagenoeg worden uitgesloten. Daardoor wordt er bij overboekingen tussen twee IBAN-rekeningnummers van de voormalige Postbank ook niet meer op naam gecontroleerd.

Een bank heeft geen inzage in de rekeningadministraties van andere banken. Dat kon al niet bij Nederlandse banken, laat staan dat dat bij banken in de rest van Europa kan. Daardoor kan een bank bij een betaalopdracht naar een andere bank niet controleren of de opdrachtgever de juiste naam van de begunstigde heeft ingevoerd.

Wanneer iemand per ongeluk geld heeft overgeboekt naar een verkeerde begunstigde, dan kan die een beroep doen op de Procedure Onverschuldigde Betalingen. Daarbij vraagt de bank van de opdrachtgever schriftelijk aan de onbedoelde begunstigde om het geld terug te boeken. Als die  na 21 dagen het geld nog niet heeft teruggeboekt, krijgt de opdrachtgever van zijn bank de naam, het adres en de woonplaats van de begunstigde. De opdrachtgever kan dan zelf proberen het geld terug te krijgen, desnoods via een civielrechtelijke procedure.

Ongeveer 80 procent van alle verkeerde overboekingen wordt op deze manier door de onbedoelde begunstigde teruggeboekt naar de opdrachtgever.

Wanneer iemand geld heeft overgeboekt naar een verkeerde rekening als gevolg van fraude of oplichting, kan géén beroep worden gedaan op de Procedure Onverschuldigde Betalingen. Dat heeft ook geen zin omdat in zo’n geval de malafide begunstigde nooit vrijwillig het geld zal terugboeken. Bij fraude of oplichting moet het slachtoffer dat zo snel mogelijk melden bij zijn eigen bank, aangifte doen bij de politie en afwachten of de dader door justitie kan worden opgespoord en vervolgd.

Een verkeerde overboeking door fraude of oplichting kun je voorkomen door eerst goed te controleren of de naam en het rekeningnummer van de begunstigde juist zijn. Doe dat vooral bij rekeningnummers die je al langer dan een jaar niet hebt gebruikt en bij rekeningnummers die je nooit eerder hebt gebruikt. Daartoe kun je een particuliere begunstigde vragen om eerst 1 eurocent naar je eigen rekeningnummer over te boeken. Met die overboeking kun je dan op je rekeningafschrift de werkelijke naam bij de rekening van de begunstigde controleren. Dat werkt voor alle bankrekeningen in de hele EU.

Om te controleren of een bedrijf of organisatie te goeder trouw is, kun je onder meer de ConsuWijzer van de Autoriteit Consument & Markt of de Fraudehelpdesk raadplegen. Marktplaats geeft ook nuttige tips over veilig kopen en betalen via internet.

Verkeerde overboekingen komen in de hele wereld voor. Binnen Europa wordt nu onderzocht hoe die op een makkelijke en efficiënte manier kunnen worden teruggedrongen. Daarbij wordt onder meer gekeken naar het gebruik van ‘aliassen’. Een alias is een alternatieve adressering van een betaalrekening, bijvoorbeeld via een zorgvuldig geverifieerd telefoonnummer en emailadres. Die zou je dan bij een overboeking kunnen gebruiken in plaats van een IBAN-rekeningnummer. Ook andere soorten aliassen worden onderzocht.