Onderzoek: ouderen niet gelukkiger van wat extra geld

Indexering van pensioenen of een paar procent verhoging van de AOW zorgen niet voor meer geluk of het welzijn van ouderen, blijkt uit onderzoek van Prof. Dr. Hans Kasper. Ouderen worden ongelukkiger door een gevoel van eenzaamheid en gelukkiger door een goede gezondheid.

Terwijl politieke partijen zich in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen profileren en stemmen proberen te trekken met hun standpunt over de inkomens en koopkracht van ouderen, zouden ze meer aandacht moeten schenken aan het aanmoedigen van gezond gedrag en het verminderen van eenzaamheid, concludeert het onderzoek. ,,Geld maakt ook ouderen – net als mensen van een andere leeftijd - niet zomaar gelukkiger”, zegt professor Kasper.

Het onderzoek is uitgevoerd door zijn bedrijf Silverbrains, dat de hoogleraar van Universiteit Maastricht (UM) samen met marketingexpert Jim Krijnen (Brand New Directions) heeft opgericht om via kennisuitwisseling en communicatie nieuwe producten en diensten voor ouderen te ontwikkelen.  Naast een studie van eerdere wetenschappelijke publicaties is een panelonderzoek onder ruim 500 vijftigplussers in Nederland gehouden. Zij beoordelen hun welzijn goed met een 3,85 op een schaal van 1 tot 5.

Het onderzoek toont aan dat heel andere factoren een rol spelen om het welzijn van ouderen te bepalen. Zo draait het bij inkomen niet zozeer om de hoogte, maar de mate waarin mensen moeite hebben om rond te komen. Van de ondervraagden geeft 35 procent aan moeite te hebben om rond te komen. Tweederde (65 procent) heeft daar geen moeite mee.

Gezondheid vinden ouderen veel belangrijker dan geld. De tevredenheid over hun eigen gezondheid is hoger dan het oordeel over hun eigen gezondheid. ,,Dit past bij het beeld dat ouderdom met gebreken komt en die gebreken worden geaccepteerd”, licht Kasper toe. Echter, hun oordeel over de eigen gezondheid is van grotere invloed op hun welzijn dan de tevredenheid over hun gezondheid. Ook hier is het beeld over het algemeen positief: 63 procent vindt de eigen gezondheid goed of uitstekend, 26 procent redelijk en 11 procent vindt de eigen gezondheid matig of slecht. Het stimuleren van gezond gedrag van ouderen is dus belangrijk.

Het allerbelangrijkste is echter het verminderen van eenzaamheid. Eenzaamheid heeft volgens het onderzoek de grootste negatieve invloed op het welzijn van ouderen. ,,Daarbij gaat het niet om het aantal mensen dat iemand kent of ontmoet, maar om de kwaliteit van die contacten”, legt Kasper uit. ,,We noemen dat emotionele eenzaamheid. Als je een heleboel mensen kent, maar alleen over koetjes en kalfjes kunt praten en niet over echte levensvragen, dan voelen mensen zich eenzaam.” Volgens het onderzoek voelt een op de vijf Nederlandse ouderen zich eenzaam.

Immers, 20 procent voelt zich soms, vaak of (bijna) altijd eenzaam (in de afgelopen week), terwijl 80 procent zich nooit of bijna nooit eenzaam voelt. Kasper: ,,Dit vind ik nog wel een vrij hoog percentage voor emotionele eenzaamheid, want dit geldt dus voor 2 op de 10 ouderen.” Voor ruim 1 op de 10 is de sociale eenzaamheid vrij groot: 12 procent ontmoet hooguit een keer per maand vrienden, familie, kennissen of collega’s. Voor de andere 88 procent varieert dit tussen een paar keer per maand tot dagelijks.

Kasper: ,,Het is dus niet alleen een kwestie van ouderen meer mensen te laten ontmoeten (kwantiteit), maar het gaat om het verminderen van de emotionele eenzaamheid (de kwaliteit); dus het vergroten van het aantal goede contacten waar men mee kan praten over de zaken die ouderen echt bezig houden, zoals levensvragen.”

Nederland vergrijst snel en in 2020 zal de helft van het aantal volwassen al vijftig jaar of ouder zijn. Omdat er nog weinig onderzoek is gedaan naar het geluk van ouderen en de tevredenheid met het leven is dit een van de eerste Nederlandse studies op dit gebied. ,,Wat het uniek maakt is dat we de economische invalshoek en de medisch/gerontologische invalshoek bij elkaar hebben weten te brengen”, zegt Kasper.