Ouderen geven miljarden per jaar weg

Bijna één op de drie huishoudens van 65-plussers heeft in de afgelopen twee jaar naar eigen zeggen geld geschonken. Zij schonken in 2015 en 2016 gemiddeld zo’n vier duizend euro per jaar. Vrijwel altijd ging het om schenkingen aan kinderen of kleinkinderen. De totale jaarlijkse schenkingen van alle 65-plussers tellen hiermee op tot gemiddeld zo’n 2,4 miljard euro. Ook onder 55- tot 65-jarigen wordt relatief vaak geschonken. Zij gaven de afgelopen jaren in totaal zo’n 1,2 miljard euro per jaar weg. Dat blijkt uit de ING Financieel fit Special.
 
Een belangrijk deel van de schenkingen komt terecht bij 25- tot 35-jarigen. Maar liefst een kwart van hen geeft aan in de afgelopen twee jaar een schenking te hebben ontvangen. Ze rapporteren een gemiddeld ontvangen bedrag van zo’n 10 duizend euro. Dit zou in totaal optellen tot ruim 1,5 miljard euro per jaar.

Als gevolg van de crisis hebben veel Nederlanders op hun buffers moeten interen. Vooral jongeren en jongvolwassenen (35-minners) zagen veel van hun vermogen verdampen. Hun vermogen - exclusief het eigen huis en de daarop rustende hypotheekschuld - was in 2007 nog gemiddeld 24 duizend euro. In 2015 bezaten 35-minners gemiddeld slechts 15 duizend euro. Dat is bijna 40% minder.

Schenken heeft een positief effect op de economie. Waar het geld voorheen vaak ‘onaangeroerd’ op rekeningen van ouderen stond, komt een belangrijk deel nu in de economie terecht. Ruwweg de helft (48%) van de schenkingen wordt uitgegeven aan verbouwingen, vakanties, auto’s, huwelijken of andere dagelijkse bestedingen, zo blijkt uit de ING Financieel fit Barometer. Een kwart (24%) van de giften wordt besteed aan de aankoop van een woning of het aflossen van de hypotheekschuld. Dit geld komt niet direct in de economie terecht, maar heeft vaak wel indirecte effecten. Zo leveren extra woningaankopen meer omzet op voor makelaars en notarissen.

Ook in de komende jaren zullen veel ouderen geld schenken aan hun (klein-)kinderen. 28 procent van de 65-plussers geeft aan in 2017 of 2018 ‘zeker’ of ‘waarschijnlijk’ een deel van hun vermogen weg te geven aan familieleden die het kunnen gebruiken. Dit aandeel is vrijwel even groot als in 2015 en 2016. Vanaf dit jaar (2017) is het bovendien weer extra aantrekkelijk om grote bedragen te schenken, omdat de schenkingsvrijstelling permanent is verhoogd tot 100.000 euro (mits besteed aan de eigen woning of aflossing).

De komende decennia zullen vermogensoverdrachten vermoedelijk steeds groter worden. Veel van de ‘babyboomers’ die nu met pensioen gaan zijn welvarend. Bovendien zijn ze met velen. 65-plussers geven aan gemiddeld zo’n 10 procent van hun huidige financiële vermogen bij leven te willen schenken. Bij rijkere 65-plussers ligt dit aandeel hoger dan gemiddeld. De huidige 65-plussers zullen hiermee in totaal naar schatting nog zeker zo’n 30 miljard euro bij leven weggeven.

65-plussers zouden idealiter zo’n 20 procent van hun financieel vermogen willen nalaten via erfenissen, zo blijkt uit de ING Financieel fit Barometer. Dit bedrag is gemiddeld twee keer zo groot als het bedrag dat ze bij leven willen schenken (10 procent van hun vermogen). Toch is het financieel vaak verstandiger met de warme hand te schenken, omdat dat fiscaal flink scheelt.

Een geërfde euro heeft gemiddeld ook minder impact op de economie dan een geschonken euro. Nu Nederlanders steeds ouder sterven, zijn de primaire ontvangers van hun erfenissen – hun kinderen – namelijk vaak ver voorbij de veertig op het moment dat zij de erfenis ontvangen. Op die leeftijd hebben meer mensen hun financiële schaapjes op het droge. In een eerdere levensfase is een som geld vaak veel meer welkom. Een verschuiving van erfenissen naar schenkingen zou zo de economische groei kunnen aanjagen en bij kunnen dragen aan betere spreiding van financiële armslag over de levensloop.