Financieel misbruik bij senioren veel voorkomend

Financieel misbruik bij senioren komt vaker voor dan we denken. Het is belangrijk om signalen van misbruik te herkennen en te weten hoe je moet handelen. KBO-PCOB, de grootste seniorenorganisatie van Nederland, organiseert daarom in oktober en november 2017 bijeenkomsten voor vrijwilligers en mantelzorgers. Dagvoorzitter is Eef van Opdorp, bekend van het RTL 4-programma Uitstel van Executie.

Wat voor mensen lichten nou oudere mensen op?

Eef van Opdorp: ‘Bij ‘financieel misbruik’ denk je al snel aan oplichters met babbeltrucs of aan misleidende e-mails. Maar in 85 procent van de gevallen gaat het om familie. Een bankrekening die wordt leeggehaald door een dochter of zoon voor een auto of vakantiehuisje, een (klein)kind dat het pinpasje ook even voor de eigen boodschappen gebruikt, kinderen die druk uitoefenen om extra te schenken of vroegtijdig erfstukken meenemen uit huis... Daders kunnen ook buren, vrienden of mantelzorgers zijn. Denk nou niet dat al deze mensen er vooraf op uit zijn om senioren te belazeren. Soms sluipt het er gewoon in.’

Gebeurt het vaak?

‘Minimaal 30.000 ouderen per jaar krijgen met financieel misbruik te maken. Waarschijnlijk is dat nog maar het topje van de ijsberg. Vaak zijn de slachtoffers afhankelijk van hulp van de dader. Voor de administratie of voor boodschappen. De mensen die het overkomt, zijn kwetsbaar: 80-plussers, vaak alleenwonend, die niet meer goed kunnen lezen, digitaal niet-vaardig zijn of vergeetachtig. Ook mensen met beginnende dementie of een hersenbloeding lopen extra risico. Tachtig procent van de slachtoffers is vrouw.’

Maar je hoort er weinig ouderen over…?

‘Omdat het een taboe is. Mensen houden vaak hun mond om de lieve vrede te bewaren. Vooral als het om familie gaat komt er schaamte bij kijken. Bovendien is het slachtoffer vaak afhankelijk van de dader. Dat maakt het extra moeilijk om het probleem aan te kaarten.’

Wat kunnen slachtoffers doen?

‘Begin door er met iemand over te praten die je vertrouwt. Iemand anders kan objectief naar de situatie kijken. Je kunt bijvoorbeeld bellen naar het meldpunt Veilig Thuis. Daar zitten mensen met kennis van zaken, die in vertrouwen een luisterend oor bieden en advies kunnen geven. Het is niet altijd nodig om daders te confronteren; in sommige gevallen is het genoeg om maatregelen te nemen, zodat ze niet meer ongestoord hun gang kan gaan. Eén ding is zeker: als je niks doet, zal de situatie alleen maar verergeren.’

Wat kunnen buitenstaanders doen?

‘Vrijwilligers die bijvoorbeeld helpen met het invullen van belastingpapieren komen bij ouderen thuis en kijken mee met de administratie. Zo kan het bijvoorbeeld opvallen dat er spaargeld ‘verdwijnt’ of dat de uitgaven opeens fors stijgen. Of je ziet dat er bankpasjes ontbreken of dat er spullen uit huis verdwijnen. Als ze weten wat de signalen zijn, zien ze het eerder. En kunnen ze het probleem vervolgens bespreekbaar maken. Hoe? Dat gaan we bespreken tijdens de bijeenkomsten die KBO-PCOB organiseert.’