Leidde het herverpakken van leningen echt tot de financiële crisis?

Securitisatie, het ‘herverpakken’ van bankleningen, kreeg de schuld van de wereldwijde financiële crisis en werd daarom na de crisis sterk gereguleerd. Maar was dat wel terecht? Promovendus Ahmed Arif vindt in zijn promotieonderzoek geen bewijs voor deze beschuldiging. Hij verdedigt zijn proefschrift op maandag 11 december 2017.

Securitisatie is het bundelen van bankleningen met als doel verhandelbare obligaties te creëren. Door ze te combineren met andere financiële activa ontwikkelt een verstrekker een financieel instrument. Verschillende onderdelen van de herverpakte instrumenten worden door de verstrekker vervolgens aangeboden aan investeerders.

Door hypotheken gedekte effecten zijn een goed voorbeeld van securitisatie. In 2008 raakten veel grote financiële instellingen ernstig in de problemen door deze producten. Drie van de grootste Amerikaanse investeringsbanken gingen failliet (Lehman Brothers) of werden tegen een lage prijs verkocht aan andere banken (Bear Stearns en Merrill Lynch).

Securitisatie werd na de wereldwijde financiële crisis in 2007-2008 sterk gereguleerd, omdat het werd gezien als de veroorzaker van de crisis. Een voorkeursbehandeling viel echter ten deel aan gedekte obligaties, tegenhangers van gesecuritiseerde producten. Toen de storm rond de crisis enigszins was geluwd, wekte dit onderscheid bij marktdeelnemers de nodige zorg.

Het onderzoek van Ahmed Arif voorziet in een vergelijkende analyse van gesecuritiseerde producten en gedekte obligaties. Hij onderzocht de regelgevingen en beoordeelde de geloofwaardigheid van de beschuldiging aan het adres van gesecuritiseerde producten om de feitelijke problemen van deze markt te identificeren. Zijn empirische analyse gaat ook over de vraag of gedekte obligaties de met securitisatie gepaard gaande problemen kunnen helpen voorkomen. Arif verzamelde gegevens van zeven belangrijke Europese markten over de periode 2000-2014.

De belangrijkste beschuldiging aan het adres van securitisatie is dat het banken aanzet tot het nemen van verhoogde kredietrisico's. De empirische bevindingen van het onderzoek steunen deze beschuldiging echter niet. Ook van banken die gedekte obligaties uitgeven is vastgesteld dat ze op de lange termijn een hoger risico nemen. De empirische analyse toont echter ook aan dat securitisatie op zich het risico van banken niet verhoogt, maar dat vooral het volume van de uitgegeven obligaties bepalend is.

Een non-lineaire (U-vormige) relatie is vastgesteld tussen securitisatievolume en systeemrisico. De onderzoeksresultaten suggereren ook dat het uitgeven van gedekte obligaties alleen toegestaan zou moeten zijn aan grotere banken.

Via regelgeving wordt momenteel getracht het risico onder controle te houden en tegelijkertijd de securitisatiemarkt weer op gang te brengen. Op basis van de empirische bevindingen stelt Arif in zijn onderzoek vast dat een rechtlijnige benadering van securitisatie mogelijk niet bijdraagt aan het realiseren van deze doelen. Daarentegen kan een langzame uitgroei van regelgeving toezichthouders mogelijk helpen de bovengenoemde tegenstrijdige doelen te verwezenlijken.

Ahmed Arif, Europees promovendus in Recht en Economie (European Doctorate in Law and Economics, EDLE): Deciphering Securitisation and Covered Bonds: Economic Analysis and Regulations