Nieuw Europees risicomonitoringraamwerk voor alternatieve beleggingsfondsen op komst

Het Europees Comité voor Systeemrisico’s (European Systemic Risk Board - ESRB) heeft vandaag een set aanbevelingen gepubliceerd om risico’s in beleggingsfondsen aan te pakken. Aanleiding is de sterke groei van de sector en aanwijzingen dat fondsbeheerders meer risico zijn gaan nemen. De ESRB maakt zich zorgen over het gebruik van een ‘hefboom’ in fondsen, wat betekent dat met geleend geld of via derivaten wordt belegd.

Vanwege die zorgen beveelt de ESRB de Europese Autoriteit voor Effecten en Markten (European Markets and Securities Authority - ESMA) aan om een risicomonitoringraamwerk te ontwikkelen voor zogeheten ‘alternatieve’ beleggingsfondsen, waaronder hedgefondsen, private equity fondsen en vastgoedfondsen. Om actief bij te dragen aan de Europese beleidsontwikkeling hebben DNB- en ECB-medewerkers een voorbeeld van zo’n risicomonitoringraamwerk ontwikkeld. Overigens is het hefboomgebruik in alternatieve beleggingsfondsen onder Nederlands beheer beperkt.

Alternatieve beleggingsfondsen zijn in Europa in de afgelopen 10 jaar in omvang verdrievoudigd tot EUR 5723 miljard. Deze sterke groei van beleggingsfondsen brengt nieuwe risico’s met zich mee. Een scenario waarin beleggers in grote aantallen uitstappen (een run), is het voornaamste systeemrisico. Wanneer beleggers uit beleggingsfondsen stappen kan dit fondsbeheerders ertoe dwingen om beleggingen op illiquide markten tegen forse kortingen te verkopen. Dit kan prijsschokken op financiële markten versterken – zeker wanneer fondsen een hefboom gebruiken – en tot verliezen leiden voor banken, verzekeraars en pensioenfondsen. Daarbij wijzen nieuwe bevindingen uit dat fondsen met een hefboom, net als minder liquide fondsen, gevoeliger zijn voor onttrekkingen van beleggers bij negatieve rendementen.

Alternatieve beleggingsfondsen zijn niet gebonden aan een wettelijke hefboomlimiet, maar bevoegde autoriteiten in Europa – waaronder DNB – hebben de mogelijkheid om in het belang van de financiële stabiliteit een hefboomlimiet op te leggen. Vooralsnog is dit beleidsinstrument niet ingezet. Daardoor kunnen alternatieve beleggingsfondsen in principe ongelimiteerd gebruik maken van een hefboom via leningen of derivaten om zo hogere rendementen te behalen.