ING betaalt 775 miljoen vanwege ernstige nalatigheden bij voorkomen witwassen

ING Bank heeft een door het Openbaar Ministerie (OM) aangeboden transactie van 775.000.000 euro geaccepteerd en betaald. Het OM verwijt ING in Nederland jarenlange en structurele overtreding van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Dat gebeurde op een dusdanige wijze dat de bank ook schuldwitwassen wordt verweten: de bank heeft niet voorkomen dat bankrekeningen van klanten van ING in Nederland tussen 2010 en 2016 zijn gebruikt bij het witwassen van honderden miljoenen euro’s.
 
ING is een internationaal opererende bank. De bancaire diensten van ING in Nederland worden verleend door het bedrijfsonderdeel ING Bank Nederland. Volgens het OM heeft ING NL haar rol als poortwachter van ons financiële stelsel -zoals uit de Wwft voortvloeit- niet naar behoren vervuld. De Wwft is een wet die tot doel heeft financiële criminaliteit zoals witwassen en terrorismefinanciering zoveel mogelijk te voorkomen. Op grond van de Wwft moeten poortwachters onder meer cliëntenonderzoek doen en ongebruikelijke transacties melden bij de FIU.

ING NL schoot hierin ernstig tekort, blijkt uit strafrechtelijk onderzoek. Het resultaat is dat cliënten jarenlang voor criminele activiteiten nagenoeg ongestoord van de rekeningen van ING NL gebruik hebben kunnen maken. ING NL had volgens het OM moeten zien dat bepaalde geldstromen die via de bankrekeningen van cliënten van ING NL liepen mogelijk afkomstig waren van misdrijf. De bank heeft daar ten onrechte niet voldoende actie op ondernomen. Daarom verwijt het OM de bank niet alleen overtreding van de Wwft, maar ook schuldwitwassen.

Het onderzoek door de FIOD startte begin 2016. De aanleiding was dat in meerdere strafrechtelijke onderzoeken verdachte bedrijven of personen rekeningen bij ING NL aanhielden. Hierdoor rees de verdenking dat ING NL onvoldoende onderzoek deed naar cliënten, rekeningen onvoldoende monitorde en ongebruikelijke transacties niet of te laat meldde.

Gedurende dit onderzoek ontstond het vermoeden dat het handelen van ING NL ten aanzien van deze specifieke cliënten geen incident betrof, maar het gevolg was van structurele tekortkomingen bij ING NL bij de uitvoering van het beleid ter voorkoming van financieel economische criminaliteit. Het ontbreken van, of onvolledig uitvoeren van cliëntenonderzoek leidde er toe dat ING NL cliënten heeft geaccepteerd zonder voldoende te onderzoeken welke risico’s met deze cliënten gepaard gingen. Ook werden cliënten in verkeerde klantsegmenten ingedeeld. Cliëntrelaties en bankrekeningen werden onvoldoende gemonitord en wanneer nodig, niet tijdig beëindigd door de bank. De compliance afdeling was onderbezet en onvoldoende opgeleid. Het systeem om transacties te monitoren was - mede vanwege de beperkte personele capaciteit- door de bank zo ingesteld dat slechts een beperkt aantal witwassignalen werd gegenereerd. Alleen het spreekwoordelijke topje van de ijsberg werd onderzocht. Kortom, de bank onderkende onvoldoende risico’s op witwassen. Als er desondanks een ongebruikelijke transactie herkend werd, dan werden die regelmatig niet of te laat gemeld bij de FIU.

Het strafrechtelijk onderzoek heeft uitgewezen dat de risico’s die de bank nam ook daadwerkelijk zijn bewaarheid. ING NL heeft potentiële witwassignalen gemist. In het onderzoek zijn vier casussen onderzocht. Daaruit blijkt dat cliënten van ING NL misbruik konden maken van hun bij ING NL aangehouden bankrekeningen.

Zo boekte een internationale telecomprovider voor tientallen miljoenen dollars aan steekpenningen via haar bankrekeningen bij ING NL over aan een onderneming waar de dochter van de toenmalige president van Oezbekistan achter zat. ING NL maakte veel te laat melding van de ongebruikelijke transacties bij de FIU. Daarnaast deed ING NL onvoldoende onderzoek naar wie de feitelijk eigenaar was van de onderneming.

Ook heeft een handelaar in damesondergoed volgens het OM circa 150.000.000 euro witgewassen via haar bankrekeningen bij ING NL. Het had de bank duidelijk moeten zijn dat de geldstromen weinig te maken hadden met handel in lingerie en dus ongebruikelijk waren. Het OM verwijt de verdachten in deze zaak het witwassen van honderden miljoenen euro’s crimineel geld. Ook hier deed de bank onvoldoende cliëntenonderzoek en werd het bedrijf ingedeeld in een verkeerd segment. Het monitoringssysteem maakte wel melding van ongebruikelijke geldstromen, maar die werden door de bank onterecht en vrijwel zonder nader onderzoek, aan de kant geschoven als ‘niet ongebruikelijk’.

Een andere casus gaat over een eenmanszaak in bouwmaterialen zonder vestigingsadres in Nederland. Het bedrijf had een zakelijke rekening bij ING NL met daaraan 15 pinautomaten gekoppeld. Die mobiele pinautomaten werden tegen de regels van de ING in, door de eenmanszaak in Suriname geplaatst en gebruikt. Zogenaamd om er aankopen mee te doen. Uit onderzoek is gebleken dat de eenmanszaak in werkelijkheid fungeerde als wisselkantoor. Er liep in totaal voor 9.000.000 euro crimineel geld over de bankrekeningen van de eenmanszaak aangehouden bij ING NL, terwijl er voor dat bedrag geen bouwmaterialen werden gekocht. In werkelijkheid werd op de in Suriname geplaatste terminals gepind in ruil voor cash geld. ING NL deed nauwelijks cliëntenonderzoek en de transacties van het bedrijf zijn niet behoorlijk gemonitord.

Daarnaast is er een casus onderzocht waar in ruim een jaar tijd meer dan 500.000 euro contant is gestort op ING-bankrekeningen van twee aan elkaar verbonden ondernemingen. Deze hielden zich ogenschijnlijk bezig met de import van- en de handel in groenten en fruit uit Zuid-Amerika. Het was vermoedelijk een dekmantel voor witwassen. De contante stortingen leverden bij de bank slechts één witwassignaal op. ING NL deed ook nog eens veel te laat melding van een ongebruikelijke transactie bij de FIU.

Het OM stelt dat ING NL bovendien had moeten en kunnen herkennen dat de gelden die over de ING rekeningen liepen in deze casussen, vermoedelijk afkomstig waren uit criminaliteit. Dat deed ze niet en als ING NL dit al herkende, handelde de bank er onvoldoende naar. Daarom verwijt het OM ING NL dat zij zich schuldig heeft gemaakt aan het misdrijf schuldwitwassen.

Volgens het OM zijn de hierboven beschreven casussen exemplarisch. Het OM heeft zicht op meerdere signalen van overtreding van de Wwft en signalen van schuldwitwassen. Die signalen komen uit andere strafrechtelijke onderzoeken of uit berichtgeving door de media. Deze signalen zijn niet in detail onderzocht, maar bevestigen het beeld dat ING NL de Wwft niet voldoende naleefde, waardoor de bank niet kon voorkomen dat er crimineel geld werd witgewassen. Dat terwijl ze vanuit haar rol als poortwachter inspanningen had moeten verrichten om dit te voorkomen.

ING NL is meerdere malen gewaarschuwd door DNB. Ook heeft DNB formele maatregelen getroffen. ING NL was in ieder geval vanaf 2010 bekend met de gebreken in de uitvoering van het beleid, maar verhielp deze onvoldoende. Er waren wel verbeterprogramma’s, maar die werden door ING NL met onvoldoende slagkracht uitgevoerd. Er werd bijvoorbeeld door ING NL wel naar het oplossen van incidenten gekeken, maar de structurele problemen van het monitoringssysteem werden niet voldoende onderkend en aangepakt. Het OM heeft in overleg met DNB en de FIOD besloten om over te gaan tot de strafrechtelijke aanpak van de bank.