AFM-jaarverslag 2018: voorbereiding op brexit, scherper toezicht op kredietverlening

Brexit drukte in 2018 een flinke stempel op de financiële markten en het toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Consumenten merkten vooral de inspanningen van de toezichthouder tegen onverantwoorde kredietverlening. In haar jaarverslag zet de AFM onder meer uiteen hoe haar toezicht op consumptief krediet vruchten afwerpt.

De AFM houdt er rekening mee dat 30 tot 40 procent van de Europese aandelen- en obligatiemarkt vanuit het Verenigd Koninkrijk naar Nederland komt. De AFM heeft zich hier vorig jaar grondig op voorbereid. Er zijn zo’n 150 gesprekken gevoerd met partijen uit het Verenigd Koninkrijk en tot nu toe zijn ruim veertig nieuwe vergunningen verleend. De organisatie en ICT-infrastructuur is voorbereid op een mogelijke vertienvoudiging van het handelsvolume waar de AFM toezicht op moet houden.

Het voor langere tijd uitblijven van duidelijkheid over brexit en de mogelijke voorwaarden is uitdagend voor de markt. De AFM constateert dat grote ondernemingen over het algemeen goed zijn voorbereid op de risico’s van brexit. Het blijft belangrijk dat alle financiële ondernemingen zich actief blijven voorbereiden op diverse scenario’s waarop de brexit uiteindelijk zou kunnen plaatsvinden.

Mensen met een problematische schuldenlast zijn vaak langdurig financieel afhankelijk en lopen gevaar op sociaal isolement. De AFM spant zich daarom in om onverantwoorde kredietverlening tegen te gaan. Dat werpt zijn vruchten af. Uit onderzoek bij aanbieders van consumptief krediet bleek dat er in 2018 fors minder doorlopende kredieten worden verstrekt en er veiligere leningen worden aangeboden. Ook zorgde de AFM er samen met marktpartijen voor dat ruim 50.000 mensen die vastzaten aan een veel te dure lening, weer zicht hebben op een schuldenvrije toekomst.

De AFM waarschuwt consumenten tegen flitskredieten en heeft maatregelen opgelegd tegen partijen die de regels overtreden. Mede daardoor is er nog maar één flitskredietaanbieder in Nederland actief. Buitenlandse partijen die online opereren blijven een doorn in het oog. De AFM heeft de minister van Financiën gevraagd om regelgeving, zodat er effectiever tegen dit soort aanbieders kan worden opgetreden. Een ander wetgevingsverzoek is erop gericht om de looptijd van een goederenkrediet te koppelen aan de economische levensduur van het aangekochte product.

De AFM heeft hypotheekaanbieders aangespoord om de risico’s van aflossingsvrije hypotheken in kaart te brengen en aan te pakken. De AFM ziet de noodzaak om woningen te verduurzamen, maar vindt dat dit niet ten koste mag gaan van financieel kwetsbare huizenbezitters. De schulden van Nederlandse huishoudens zijn in internationale vergelijking bovendien al hoog. De AFM legt de initiatieven voor verduurzaming daarom langs de lat van verantwoorde hypotheekverstrekking binnen de huidige kaders en leennormen.

De discussie over een nieuw pensioenstelsel loopt nog steeds. Tegen die achtergrond deed de AFM onderzoek naar meer keuzevrijheid voor pensioendeelnemers. Daarbij keek de AFM vooral naar de invoering van de Wet verbeterde premieregeling, die veel elementen bevat die terugkeren in de stelseldiscussie. Met het onderzoek, dat zij vandaag uitbrengt, signaleert de AFM de risico’s en concludeert dat meer keuzevrijheid niet vanzelf goed uitpakt en een zorgvuldige uitvoering vereist.