Rabobank krijgt €12 miljoen boete voor onverantwoorde hypotheekverstrekking

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft op 4 december 2023 een bestuurlijke boete van 12 miljoen euro opgelegd aan Coöperatieve Rabobank. De omzetgerelateerde boete is opgelegd voor het overtreden van regels voor het verstrekken van hypothecair krediet. Uit onderzoek van de AFM blijkt dat Rabobank tussen medio 2019 en medio 2021 maatwerkhypotheken heeft verstrekt zonder op passende wijze te hebben beoordeeld of dat voor de klanten verantwoord was en bleef.
In het kort

Rabobank heeft tot april 2022 gebruik gemaakt van de wettelijke mogelijkheid om maatwerkhypotheken aan te bieden. Bij een maatwerkhypotheek (of een ‘explain’) mag worden afgeweken van de maximale standaardleennorm. Een hypotheekverstrekker is dan wel verplicht om de redenen daarvoor met berekeningen en documenten te onderbouwen. Zodat blijkt en is vastgelegd dat de hypotheek in de specifieke situatie verantwoord is en blijft, voor zover voorzienbaar.

De AFM is van oordeel dat Rabobank hierbij onvoldoende zorgvuldig te werk is gegaan. In het acceptatiebeleid van Rabobank ontbrak de nodige sturing en werd op belangrijke punten niet concreet gemaakt in welke situaties volgens Rabobank een hypotheek verantwoord kon worden verstrekt. Of een hypotheek kon worden afgesloten werd daarmee in veel gevallen overgelaten aan de persoonlijke interpretatie van de betrokken Rabobank-medewerker. Hiermee ontstond een serieus risico dat klanten van de Rabobank voor hun situatie te hoge leningen afsloten.

De AFM heeft op basis van een steekproef onderzoek gedaan naar situaties waarin Rabobank hypotheken verstrekte die hoger waren dan wat op basis van het inkomen maximaal kon worden geleend. Hieruit concludeert de AFM dat de Rabobank in ieder geval tussen medio 2019 en medio 2021 maatwerkhypotheken heeft verstrekt zonder op passende wijze te hebben beoordeeld of dat voor de klanten verantwoord was en bleef, voor zover redelijkerwijs voorzienbaar. Voor de betrokken klanten betekende dit dat zij voor een periode van meestal dertig jaar een te hoge betalingsverplichting aangingen. Deze leningen had Rabobank uitsluitend mogen verstrekken als zij met voldoende zekerheid had vastgesteld dat deze desondanks verantwoord waren. Dit bleek onvoldoende het geval. In één op de vijf onderzochte gevallen werd zo’n hypotheek afgesloten op basis van onvolledige, niet geverifieerde en soms zelfs feitelijk onjuiste informatie. Daarbij ontbraken de nodige doorrekeningen en/of was het niet duidelijk of sprake was van een toekomstbestendige situatie.

De AFM heeft meermaals zorgen geuit over de wijze van hypothecaire kredietverstrekking door Rabobank. Wanneer kredietaanbieders zich niet aan de hypotheekregels houden worden niet alleen de belangen van consumenten geschaad, maar wordt ook het level playing field op de hypotheekmarkt verstoord. Ondernemingen die zich niet aan de voorwaarden voor verantwoorde kredietverstrekking houden kunnen daardoor een grotere markt bedienen.