Voorzichtige verbetering financiële gezondheid Nederlandse huishoudens

Waar 2022 economisch gezien een zwaar jaar was, zien we in 2023 voorzichtige verbetering. In 2023 nam zowel het aandeel financieel Gezonde huishoudens (26% ten opzichte van 21% in 2022) als het aandeel financieel Toereikende huishoudens (21% ten opzichte van 19% in 2022) toe, blijkt uit onderzoek van Deloitte.

Het aandeel financieel Kwetsbare en financieel Ongezonde huishoudens is kleiner geworden, van opgeteld 60 procent in 2022 naar 53 procent in 2023. Het is daarmee nog te vroeg om te stellen dat een structureel opwaartse beweging is ingezet.

Om inzicht te krijgen in de financiële gezondheid van Nederland en deze te kunnen meten, heeft Deloitte in samenwerking met het Nibud en academici van Tilburg University en Universiteit Leiden, onderzoek uitgevoerd onder 5.001 Nederlandse huishoudens.  

Nederlandse huishoudens waren in 2023 beter in staat om de verschillende domeinen van financiële gezondheid in balans te houden. Door loonstijgingen, steunmaatregelen zoals de energietoeslag, en de daling in inflatie, kregen huishoudens meer ademruimte om de inkomsten en uitgaven in balans te houden. Daardoor was een groter aandeel Nederlandse huishoudens ook in staat om financiële buffers op/uit te bouwen. Dit resulteerde dan ook in een verbetering van de domeinscores op de domeinen Inkomen, Uitgaven en Sparen. De scores op de domeinen Lenen en Planning laten weinig verschuivingen zien en hoewel het meest constant over de afgelopen drie jaar is ook op deze domeinen ruimte voor verbetering.

Een belangrijke voorwaarde om Nederlanders te kunnen helpen met hun financiën is dat zij bereid zijn om hierover te praten. Als er niet over financiële zaken gesproken wordt, kunnen problemen langer ongezien blijven. Uit het onderzoek blijkt echter dat Nederlanders niet makkelijk een gesprek aangaan over hun financiële zaken. 41% van de Nederlanders praat zelden tot nooit over hun financiën. 15% van de Financieel Ongezonde Nederlanders praat nooit over hun financiën. 32 % van de groep vindt het onderwerp te persoonlijk, 34% heeft er geen behoefte aan en 11% schaamte zich voor hun situatie.

18-24-jarigen bevinden zich in een fase waarin fouten maken deel uitmaakt van het financiële leerproces, maar waarin ook het fundament voor financiële gezondheid wordt gelegd. Ondanks dat een groter deel van de 18-24-jarigen in 2023 financieel Gezond is (18% tegenover 10% in 2022), blijft het zorgwekkend dat nog steeds ruim twee derde van de 18-24-jarigen financieel Kwetsbaar (35%) of financieel Ongezond (34%) is. Daarnaast geven 18-24-jarigen vaker geld uit aan risicovollere producten en/of diensten. Eén op de zes gokte online in 2023, 19% stopte geld in cryptovaluta en 44% maakte gebruik van achteraf betalen, ook wel Buy now, Pay Later genoemd.

Zowel mannen als vrouwen hadden in 2023 vaker het gezondheidsniveau financieel Gezond of financieel Toereikend, een positieve ontwikkeling. Toch is het verschil tussen mannen en vrouwen groter geworden; mannen maakten in 2023 een grotere inhaalslag dan vrouwen. Ondanks voorzichtige verbeteringen, bevinden vrouwen zich nog steeds vaak in een onzekere financiële situatie. Qua financieel gedrag zien we een aantal interessante verschillen tussen mannen en vrouwen. Zo deden vrouwen (45%) in 2023 vaker dan mannen (30%) aankopen waar ze achteraf spijt van hadden en maakten vrouwen vaker gebruik van Buy Now, Pay Later (45% van de vrouwen versus 27% van de mannen).