'Minderjarigen omzeilen leeftijdscontroles krediet'

Minderjarigen maken soms onrechtmatig gebruik van makkelijk en snel krediet, oftewel buy nog pay later. Dat stelt toezichthouder AFM. In 2023 zijn er bijna 600.000 iDEAL-transacties verricht via rekeningen op naam van minderjarigen, die te linken zijn aan BNPL-aanbieders. Het gemiddelde bedrag was zo’n 50 euro. Het gaat hierbij om (hoofdzakelijk) gebruikers in de leeftijd 13 tot en met 17 jaar oud die waarschijnlijk de leeftijdscontroles van BNPL-aanbieders omzeilen.

Met Buy Now, Pay Later (BNPL) kunnen consumenten de betaling van hun online aankoop volledig of gedeeltelijk uitstellen tot na de levering. Het wordt vaak gratis aangeboden en soms tegen een kleine vergoeding. BNPL biedt consumenten voordelen, zoals flexibiliteit, en het helpt winkels hun omzet te verhogen. Daar staat tegenover dat het gemak waarmee een consument een bestelling met BNPL afrondt zo groot is, dat schuldgewenning1 en schuldenstapeling eenvoudig kunnen ontstaan.

AFM ziet ook een toename in het aantal fysieke winkels waar de klant met BNPL kan afrekenen. In 2021 waren er nog 74 winkels waar dat kon, in 2022 waren er dat al 256. De transactie in de winkel verloopt via een specifieke betaalkaart of de online omgeving van de aanbieder of winkel. Voor de uitgifte van betaal-kaarten die in fysieke winkels worden gebruikt, verifieert de betreffendeaanbieder de identiteit van de klant via iDIN.

Er bestaat een reëel risico dat deze transacties ongeoorloofd BNPL-gebruik betreffen. Aan minderjarigen mag in beginsel geen (BNPL-)krediet worden verstrekt. In de eigen gedragscode van de branche staat opgenomen dat BNPL-aanbieders eisen dat hun klanten minstens 18 jaar oud zijn. De AFM roept de BNPL-sector en de wetgever op om op korte termijn tot een aanpak te komen die het gebruik van BNPL door minderjarigen effectief stopt.

De AFM Marktupdate laat zien dat de BNPL-markt opnieuw is gegroeid. In 2022 hebben de BNPL-aanbieders zo’n 45 miljoen transacties met een totaalwaarde van 4,8 miljard euro verwerkt. Het gemiddelde aantal transacties groeit het hardst onder gebruikers tussen de 18 en 24 jaar en stijgt met 32 procent. Consumenten onder 35 jaar betalen relatief gezien het vaakst aanmaningskosten en worden naar verhouding het vaakst overgedragen aan een incassobureau. De kosten die samenhangen met te laat betalen kunnen flink oplopen.