'Financiële stabiliteit in balans, maar zorgen over geopolitieke fragmentatie en cyberrisico’s nemen toe'

De Nederlandse economie en de financiële sector staan er goed voor, maar geopolitieke fragmentatie en cyberrisico’s vormen een toenemend punt van zorg. Zo constateert het Financieel Stabiliteitscomité (FSC) in haar vergadering van 20 november 2024.

Het FSC constateert dat de financieel-economische situatie vergelijkbaar is met die rond de vorige vergadering in juli. De inflatie in het eurogebied is verder gedaald en een recessie is vooralsnog uitgebleven. Daarmee lijkt een zachte landing, waarbij de inflatie onder controle komt zonder economische neergang, waarschijnlijk. Dit heeft een positief effect op de financiële stabiliteit. Ook de goede uitgangspositie van Nederlandse financiële instellingen draagt hieraan bij. Tegelijk blijven risico’s aanwezig. De belangrijkste financieel-economische risico’s hebben DNB, de AFM(Verwijst naar een externe site) en het CPB(Verwijst naar een externe site) recent in hun rapporten gepubliceerd.

Zo vormt de aanhoudende geopolitieke onzekerheid een toenemend risico voor de financiële stabiliteit. Hoewel het beleid van de nieuwe Amerikaanse regering nog onbekend is, kan dit mogelijk leiden tot verdere economische fragmentatie. Het FSC spreekt zijn zorgen uit over hogere importtarieven en een dreigende handelsoorlog, met negatieve implicaties voor de wereldeconomie. Financiële instellingen kunnen vooral indirect geraakt worden door verdere fragmentatie, via vertrouwenseffecten, krappere financiële condities en een toename van markt- en kredietverliezen. Toenemende geopolitieke verdeeldheid maakt het ook moeilijker om gezamenlijk beleid te maken voor mondiale, grensoverschrijdende uitdagingen, zoals klimaatverandering, de regulering van crypto’s en niet-bancaire financiële intermediatie (NBFI). Daarnaast spreekt het FSC de zorg uit dat er toenemende druk ontstaat tot versoepeling van prudentiële vereisten voor de financiële sector, juist in een onzekere tijd waarin systeemrisico’s kunnen toenemen.  Zo is het werk om de bankensector weerbaarder te maken nog niet af en is het belangrijk dat de implementatie van Finaal Bazel III geen verdere vertraging oploopt.

Het FSC constateert dat cyberrisico’s een toenemende dreiging vormen voor de Nederlandse economie en de financiële sector. De afgelopen jaren is wereldwijd een toename te zien in zowel het aantal als de ernst van cyberaanvallen. Daarnaast vertalen geopolitieke ontwikkelingen zich in een verhoogde cyberdreiging en een complexer dreigingslandschap, met statelijke actoren die een steeds grotere rol spelen. Ook de financiële sector vormt een doelwit voor cyberaanvallen. Financiële instellingen kunnen daarbij niet alleen direct, maar ook indirect worden geraakt, door de grote afhankelijkheid van derde partijen voor kritieke bedrijfsprocessen, zoals cloud- en ICT-diensten. Ook verstoring van vitale processen kan het goed functioneren van het financiële stelsel aantasten.

Het FSC merkt in dit licht op dat de komst van de Digital Operational Resilience Act (DORA) bijzonder welkom is. Met DORA komt er meer aandacht voor ICT- en cyberrisico’s in de uitbestedingsketen van financiële instellingen, wat hun weerbaarheid ten goede komt. Daarnaast benadrukt het FSC dat veerkracht binnen het financiële stelsel essentieel is. Naast het op orde houden van cyberbeveiliging en het regelmatig testen daarvan, is het belangrijk dat instellingen in staat zijn om te herstellen na een incident.

Het FSC heeft ten slotte gesproken over de consultatie van de Europese Commissie over de herziening van het macroprudentieel raamwerk voor NBFI. Het FSC acht deze consultatie van groot belang, gezien de belangrijke rol van NBFI in het financiële systeem en de potentie voor de financiering van Europese bedrijven. De aanwezigheid van NBFI zorgt, als alternatief voor bankfinanciering, bovendien voor diversificatie in de kapitaalverschaffing. Dit kan de weerbaarheid van het financiële systeem versterken. Daarmee gaan een steviger macroprudentieel kader voor NBFI en de voortgang op de Europese kapitaalmarktunie hand in hand. Het FSC onderschrijft de gezamenlijke consultatiereactie van de AFM, DNB en het ministerie van Financiën.