Toename in (bank)helpdeskfraude raakt duizenden Nederlanders

Een 72-jarige vrouw uit Amersfoort dacht dat ze haar spaargeld veiligstelde, maar verloor in werkelijkheid ruim 30.000 euro. Een oplichter, die zich telefonisch voordeed als bankmedewerker, gebruikte persoonlijke informatie en geraffineerde smoezen om haar vertrouwen te winnen.

Deze schrijnende casus is geen uitzondering: in 2024 registreerde de Fraudehelpdesk een verdubbeling van telefonische oplichting, een zorgwekkende trend die onderdeel is van de algemene stijging in fraudemeldingen.

De jaarcijfers van de Fraudehelpdesk laten zien dat het totaal aantal fraudemeldingen met 10 procent toenam ten opzichte van 2023. De gemelde financiële schade liep zelfs met 20 procent op, tot bijna 53 miljoen euro. In totaal werden 63.469 meldingen gedaan, waarvan 9.146 meldingen betrekking hadden op daadwerkelijk geleden financiële schade.

Wat vooral opvalt is de toename in voorkennis waarover criminelen beschikken. Deze informatie, vaak verkregen via phishing-mails of datalekken, stelt oplichters in staat om persoonlijke details te gebruiken en daarmee het vertrouwen van slachtoffers te winnen.

Het aantal meldingen van telefonische oplichting verdubbelde in 2024 ten opzichte van het jaar ervoor. In de meeste gevallen ging het om helpdeskfraude: oplichters die zich voordeden als helpdesk-medewerker van een bekend bedrijf. Met een smoes over een probleem haalden ze mensen over om software te downloaden, om zo op afstand toegang te krijgen tot de computer (een aantal jaren geleden vooral bekend als ‘Microsoftbellers’).

Hieronder valt ook bank-helpdeskfraude, een van de meest schadelijke vormen van oplichting. Het aantal meldingen over telefoontjes namens een financiële instelling of betaaldienst verviervoudigde, en het aantal financieel gedupeerden steeg met ruim 10 procent. Deze gedupeerden verloren gemiddeld ruim 21.500 euro. Bij bank-helpdeskfraude maken criminelen gebruik van persoonlijke gegevens om slachtoffers telefonisch te overtuigen hun geld over te maken naar een ‘veilige rekening’. De oplichter blijkt vaak op de hoogte van allerlei persoonsgegevens en het rekeningnummer van het slachtoffer, soms zelfs van de laatste transacties op de rekening, en wint daarmee het vertrouwen.

Soms is bij het telefoongesprek een bestaand nummer van een echte bank op het scherm van de ontvanger zichtbaar. Dat is mogelijk door de techniek die spoofingheet. Ook wordt in het gesprek wel de naam van een echte bankmedewerker genoemd, om zo het vertrouwen van de ontvanger verder te vergroten.

Na het telefoontje volgt soms een bezoek aan huis bij de gedupeerde: de nep-bankmedewerker komt sieraden en andere waardevolle spullen ophalen om ze zogenaamd in een bankkluis te bewaren vanwege de vele inbraken in de buurt. De telefoon en andere apparaten zullen zij ‘laten onderzoeken op schadelijke software’.

De impact op slachtoffers is groot: naast financiële verliezen ervaren zij gevoelens van schaamte, wantrouwen en onveiligheid. De omgeving begrijpt niet altijd hoe geraffineerd de oplichters te werk gaan en toont daardoor soms weinig begrip.

De Fraudehelpdesk adviseert mensen om altijd alert te zijn bij telefonische verzoeken van zogenaamd vertrouwde instellingen. Banken en andere bedrijven zullen nooit om pincodes of inloggegevens vragen, en zullen nooit vragen om geld over te maken naar een ‘veilige rekening’. Bij twijfel wordt aangeraden zelf contact op te nemen met de bank via een officieel telefoonnummer, bij voorkeur via de bankierenapp.